İpek kadar hafif ve yıpranmaz dokulu keten ipliği, bir bitki elyafı olarak dokuma sektöründe pamuktan sonra kullanılan bir hammaddedir. Keten lifleri özellikle gömlek, ceket, pantolon, yatak takımları, halat yapımı, kağıt yapımında, ev tekstilinde serin tuttuğu için sıklıkla tercih edilmektedir.
Dayanıklı olması, tozu üzerinde tutmaması ve çabuk deforme olmaması sayesinde giyim konusunda, modanın önde gelen kumaşlarındandır. Ancak keten kumaşları sık ütü ister. Pürüzsüz ve tüysüz yapısı ile hemen kirlenmez.
Keten İplik Özellikleri
Keten ipliği elde etmek için keten bitkisinin saplarına ihtiyaç duyulur. Keten elyafı kullanılarak üretilen keten ipliği iki gruba ayrılır:
- Kısa ştapelli (kaba ve kalın)
- Uzun ştapelli (ince ve hassas)
(Ştapel kesikli olan yani kısa ve sonlu uzunluğu olan liflerdir.)
Kısa ştapelli keten iplikler kaba ve kalın olmalarının yanı sıra büyük bir hacime ve düzensiz bir yüzeye sahiptir. Uzun ştapelli keten iplikler ince ve hassas yapılarında pürüzsüzlük ve düzgün bir yüzey bulunmaktadır.
Kısa ştapelli keten iplikleri daha kaba kumaşlarda kullanılırken uzun ştapelli keten iplikler ise daha hassas yüzeyli kumaşlarda kullanılmaktadır. Örme ve triko sektörü ise keten ipliğini saf olarak kullanamaz. Bunun yerine dokuma kumaşlardan oluşan ürünlerde kullanılması uygundur. Kısa ştapelli keten iplikler ile hasır, ayakkabı gibi ürünlerde kullanılırken yazlık kıyafetlerde yani ince kumaşlarda uzun ştapelli keten iplikleri kullanılır.
Keten İplik Nasıl Elde Edilir?
Keten, ilkbahar ve sonbaharda ekilen rutubetli ve soğuk iklimi seven bir bitkidir. Derin toprakları ve kumu sever. Bitkinin hasadı zamanı yani bitki 1 ila 2 metreye ulaştığında kesilme işlemi gerçekleştirilmeden topraktan el yardımıyla yolunur. Kök ve saplar ayrılarak demet haline getirilerek kurutulmaya alınır. Kurutulan bitki, çürütme, dövme ve taraklama işlemi gerçekleştirilerek keten lifi üretilir.
Keten çürütme işlemi üç şekilde yapılır:
- Çiğ yardımıyla çürütme
- Suyla çürütme
- Kimyasal çürütme
Keten lifleri sadece dokumacılıkta kullanılmaz. Aynı zamanda keten tohumları bezir yağı üretiminde kullanılmaktadır.
- Biçki Dikiş Kursu Eğitimini İncelemek İçin Dikiş kursu sayfasını ziyaret edin
- Gelinlik Kursu Eğitimini İncelemek İçin Gelinlik Dikim Kursu sayfasını ziyaret edin
- Modelistlik Kursu Eğitimini İncelemek İçin Modelistlik Kursu sayfasını ziyaret edin
- Stilistlik Kursu Eğitimini İncelemek İçin Stilistlik Kursu sayfasını ziyaret edin
Keten İplik Nasıl Üretilir?
Keten iplik üretimi için bazı aşamaların yerine getirilmesi gerekir. Keten iplik üretimi iki şekilde gerçekleştirilebilir. Birincisi kırma keten ikincisi döküntü keten. Keten ipliğinin üretilmesi aşamasında ilk işlem keten bitkisinin olgunlaştığı zamanlarda biçme işlemidir. Biçme işlemi gerçekleştikten sonra tohumların ayrılması gerekir. Bu işlem keten dövme işlemi ile gerçekleştirilir.
Tohumların ayrılması işleminin ardından sırasıyla çürütme, kurutma, kırma ve ezme işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlemlerde kırma keten için ayrı işlem, döküntü keten için ayrı işlem uygulanır. İki işlemde de biçme, tohumların ayrılması, çürütme, kurutma, kırma ve ezme işlemlerinden sonra aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir.
Kırma keten işlemleri
- Oğma
- Kesme
- Taraklama
- Uzun keten iplikçiği
- Yatırma
- Çekme
- Kuru eğirme
- Bobine sarma
Döküntü keten işlemleri
- Taraklama
- Çekme
- Kuru eğirme
- Bobine sarma
Keten çürütme işlemi, çiğ, su ve kimyasal çürütme olarak üç şekilde yapılır. Dövme işleminde, çürütme işlemi gerçekleştirildikten sonra demetler halindeki keten açık havada ya da güneş almayan bir ortamda kurutulmaya bırakılır. Kurutulan saplar, ilk olarak tokmakla dövülerek manganezlerde kırılma işlemine geçilir. Taraklama işleminde ise liflerin düzgünleştirilmesi için yapılır. Bunun için keten liflerinden içinde kalan oduna benzer parçalar ayrılır. Bu işlemin ardından uzun ve kısa lifler birbirinden ayrılmak ve liflerin düzgünleştirilmesi için ucu çivili taraklarla taranır.
Türkiye’de Keten İplik Üretimi
Keten, M.Ö. Mısır’da 4. Yüzyılda keşfedilmiştir. Keten, binli yıllardan beri Yakın Doğu ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilmeye başlanmış ve dünyanın birçok yerinde üretimi devam etmektedir. Günümüzde keten tarımı ilk olarak Batı Asya’da gelişerek Avrupa kıtasına gelmiştir. Daha gelişen keten üretimi Rusya’dan sonra Polonya ve Fransa’da gelişerek yayılmaya başladı. Ketenin kimyasal yapısı içinde selüloz %80 oranında, pektin %3 oranında ve su %10 oranında bulunmaktadır. Yaprak yapısı, sapsızdır. Gri yeşil renklidir. Dik ve yatay şekilde gövde üzerinde sıralanırlar. Keten tohumları içinde %40 ila %45 oranında yağ bulunur. Türkiye’de keten iplik üretiminin %90’nı Çin’den sağlamaktadır. Anadolu bölgesinde keten, yazlık ve güzlük şeklinde ekilerek üretilir. Kışlık ketenlerde Ağustos ve Eylül ayları, yazlık ketenlerde ise Mart ve Nisan ayları en uygun zamanlardır. Ülkemizde en fazla Batı Karadeniz Bölgesi’nde Sinop ve Kastamonu’da, Marmara Bölgesi’nde ise Kocaeli ve çevresinde keten üretimi yapılmaktadır.
